Budowa flory bakteryjnej u dziecka

 

Przyszła mama, gdy potwierdzi ciążę to zaczyna się zastanawia nad tym jak przebiega rozwój jej dziecka. Kiedy ukształtują się narządy? Kiedy zarodek zacznie przypominać malutkiego człowieka? Tym bardziej niezwykły jest fakt, że wiele etapów rozwoju, ten mały zarodek przechodzi wtedy, gdy mama nie wie jeszcze o jego istnieniu.

Układ pokarmowy w rozwoju prenatalnym

Już w trzecim tygodniu ciąży tworzy się zalążek układu pokarmowego (zwany jest rynienką jelitową). Stopniowo z tej struktury wyodrębnią się poszczególne elementy przewodu pokarmowego: przełyk, żołądek, jelito czcze, kręte, jelito grube oraz odbytnica.

Układ pokarmowy niejako bije rekordy w rozwoju, bo od pierwszych tygodni ciąży aż do porodu dojdzie do 1000-krotnego wzrostu długości jelit! Stopniowo pojawiają się również zalążki wątroby i trzustki, a od około 6 tygodnia życia rozpoczynają się pierwsze, automatyczne ruchy jelit.

Do 12 tygodnia ciąży są już rozwinięte kosmki jelitowe (wypustki na powierzchni błony śluzowej jelita, które wielokrotnie zwiększają jego powierzchnię chłonną), a wątroba stopniowo podejmuje swoje kolejne funkcje.

Do końca 34-35 tygodnia ciąży (III trymestr ciąży), funkcje przewodu pokarmowego są już na tyle skoordynowane, że urodzony na tym etapie noworodek mógłby podjąć czynność trawienia i wchłaniania. To jednak nie koniec rozwoju układu pokarmowego. Będzie on kontynuowany jeszcze długo po narodzeniu – najbardziej kluczowe są tutaj pierwsze 2-3 lata życia. Przewód pokarmowy to nie tylko trawienie i wchłanianie. Tutaj znajduje się też bariera ochronna, która zabezpiecza organizm przed różnymi patogenami.

Układ trawienny w rozwoju postnatalnym

Układ trawienny zwłaszcza na początku życia dziecka ma dość trudne zadanie do wykonania, bo na tym etapie wciąż dojrzewa. Dlatego tak ważne jest by od samego początku wspierać ten rozwój i zadbać o prawidłowe żywienia dziecka. Mleko matki jest najlepszym i najbezpieczniejszym pokarmem dla niemowlęcia. To jego skład jest najbardziej optymalny i najlepiej wpływa na rozwijający się układ odpornościowy, nerwowy i pokarmowy. Światowa organizacja zdrowia (WHO) zaleca wyłączne karmienie piersią przez pierwszych 6 miesięcy życia dziecka i jego kontynuowanie do ukończenia przez dziecko 2 roku życia lub do samoodstawienia.

Przewód pokarmowy w trakcie pierwszych tygodni życia dziecka nabywa coraz więcej umiejętności i co ważne - wkrótce po urodzeniu błona śluzowa jelit staje się ekosystemem zasiedlonym przez znaczącą liczbę mikroorganizmów. Wszystkie one tworzą tak zwaną mikrobiotę. Jej skład zależy od wielu czynników. Między innymi od sposobu porodu i rodzaju karmienia.

Flora bakteryjna po urodzeniu

W trakcie porodu siłami natury – noworodek styka się z florą bakteryjną pochwy i przewodu pokarmowego swojej mamy. A tym samym w jego jelicie znajdzie się więcej bakterii z rodzaju Escherichia, Enterococcus, Staphylococcus i Lactobacillus1.. Poród drogą cięcia cesarskiego sprzyja kolonizacji bakteriami ze środowiska szpitalnego, a tym samym powstawaniu nieco innego składu mikrobioty u tych dzieci (przewaga rodzaju Staphylococcus, Corynebacterium, Propionibacterium i Clostridium).

W miarę jak dziecko rośnie i się rozwija, to jego flora bakteryjna również się zmienia. Ma na to wpływ również sposób karmienia niemowlęcia. Inaczej będzie się zmieniała mikrobiota dziecka karmionego piersią a inaczej tego, które będzie otrzymywało mieszanki mleka modyfikowanego. Im dziecko starsze tym bardziej zmienia się dieta (oprócz mleka pojawiają się w niej również pokarmy uzupełniające) i sama budowa przewodu pokarmowego również zmianom podlega.

Niemniej jednak należy pamiętać, że zwłaszcza te pierwsze tygodnie życia dziecka to ciągłe doskonalenie elementów układu pokarmowego i wytwarzanie zależności między poszczególnymi jego odcinkami. Dochodzi do dostosowywania się organizmu niemowlęcia do czynników środowiskowych i reagowania na nie. Przewód pokarmowy niemowlęcia wykazuje istotne różnice funkcjonalne w porównaniu do przewodu pokarmowego starszego dziecka i należy wziąć to pod uwagę przy wszystkich niepokojach maluszka i objawach ze strony tego układu.

 

---

1 Niedojrzałość układu pokarmowego u niemowląt Immaturity of the digestive tract in infantsKrzysztof Pacześ, Anna Socha-Banasiak, Elżbieta Czkwianianc; Klinika Gastroenterologii, Alergologii i Pediatrii, Instytut Centrum Zdrowia Matki Polki w Łodzi

 

 

lekarz Dagmara Chmurzyńska-Rutkowska

ACI/479/07-2018

Data publikacji: 18.09.2018

---