Flora bakteryjna a cesarskie cięcie. Wpływ porodu na zdrowie dziecka

Zdrowie dziecka kształtuje się już od momentu poczęcia. Wiemy, że na każdym etapie dorastania musi właściwie się odżywiać, mieć zapewnioną aktywność fizyczną i emocjonalne wsparcie. Ale czy wiemy również, że sam rodzaj porodu może mieć wpływ na przyszłe zdrowie i życie naszego dziecka? Sposób przyjścia na świat kształtuje bowiem mikrobiom jelitowy. Jaka dokładnie jest zależność między florą bakteryjną, cesarskim cięciem i porodem siłami natury? Co jeszcze prowadzi do dysbiozy jelitowej? Wyjaśniamy.

Cesarskie cięcie a poród siłami natury

Do zakończenia ciąży dochodzi w wyniku porodu naturalnego lub cesarskiego cięcia. Cięcie cesarskie, zwyczajowo określane po prostu „cesarką”, to nic innego jak operacja brzuszna (związana z przecięciem skóry, mięśni i macicy), przeprowadzana w celu wydobycia dziecka. Jak każdy zabieg chirurgiczny wykonywana jest wówczas, gdy są ku temu konkretne, medyczne, wskazania – nagłe lub planowe. Do pierwszej kategorii zaliczamy wszystkie sytuacje, które stwarzają duże zagrożenie dla dziecka i matki, a przez to wymagają szybkiego zakończenia ciąży (poród naturalny może trwać nawet kilkanaście godzin) - takie jak np. niedotlenienie płodu, brak postępu porodu czy podejrzenie przedwczesnego oddzielenia się łożyska lub pęknięcia ściany macicy. Planowy zabieg przeprowadza się z kolei w przypadku nienagłego, ale nadal dużego ryzyka porodu naturalnego, m.in. miednicowego, poprzecznego lub skośnego ułożenia płodu, wad anatomicznych miednicy, za dużego dziecka w stosunku do wymiarów miednicy albo aktywnej opryszczki narządów płciowych (ale nie ust) w okresie okołoporodowym. Oprócz wskazań położniczych do planowego cięcia cesarskiego kwalifikuje się także kobiety z niewydolnością serca, tokofobią – czyli stwierdzonym przez psychiatrę lękiem przed porodem, wybranymi chorobami oczu, płuc, krwi albo niektórymi chorobami neurologicznymi i ortopedycznymi.

Warto pamiętać, że najlepszym i najzdrowszym sposobem na rozwiązanie ciąży jest jednak poród naturalny, oczywiście o ile jest możliwy. Naukowcy dowiedli silnej korelacji między rodzajem porodu a początkowym kształtowaniem się mikroflory przewodu pokarmowego dziecka.

Wpływ porodu na florę bakteryjną dziecka

Rodzaj i liczba bakterii nabytych przez noworodka zależy od tego, w jakich okolicznościach przyjdzie na świat. Podczas porodu naturalnego dziecko przemieszcza się przez kanał rodny matki, który zasiedlają głównie bakterie kwasu mlekowego – tzw. Lactobacillus. W ten sposób dochodzi do kolonizacji przewodu pokarmowego noworodka „dobrymi” bakteriami. Cięcie cesarskie omija całkowicie kanał rodny i znajdującą się tam mikroflorę. Z tego względu mikrobiota dzieci urodzonych poprzez operację brzuszną, mających kontakt jedynie ze skórą matki, zawiera znacznie więcej skórnych bakterii, na przykład Streptococcus oraz Staphylococcus, które nie powinny być aż tak liczne w jelitach człowieka. Co gorsze, cięcie cesarskie sprzyja także kolonizacji noworodków drobnoustrojami szpitalnymi, które potrafią być bardzo groźne. Istnieją badania naukowe, mówiące o wywołanej przez cięcie cesarskie dysbiozie jelitowej i zwiększonym przez to ryzyku rozwoju alergii, atopii, astmy oskrzelowej, cukrzycy typu 1 i otyłości w późniejszym okresie życia. Trzeba jednak nadmienić, że wyniki badania opublikowanego w 2017 roku w „Nature Medicine” sugerują z kolei, że w 6. tygodniu życia nie ma już różnicy w składzie mikrobioty bez względu na drogę porodu. Najprawdopodobniej więc rodzaj porodu oddziałuje na początkowy skład flory jelitowej, która z czasem „dochodzi do normy”, głównie przez właściwe odżywianie. Aktualnie uważa się, że mikrobiom jelitowy kształtuje się do 2-3 roku życia. Podsumowując, w kwestii zależności między cesarskim cięciem a florą bakteryjną jest jeszcze wiele do przeanalizowania, ale już dziś trzeba mieć świadomość, że nalegając „na życzenie” na operacyjny poród zamiast naturalnego, stwarzamy ryzyko dysbiozy jelitowej w okresie noworodkowym i wczesnym niemowlęctwie oraz szeregu chorób w późniejszym okresie życia naszego dziecka.

Co jeszcze może zaburzyć mikrobiotę u małego dziecka?

Kolejnym i dotychczas najlepiej poznanym czynnikiem zaburzającym mikrobiom jelitowy, jest bez wątpienia antybiotykoterapia. Wszyscy wiemy, że ta grupa leków pozwala nam zwalczyć chorobotwórcze bakterie, ale niestety zabija także te korzystne, żyjące w przewodzie pokarmowym. Do dysbiozy jelitowej może dojść także w trakcie podróży ze zmianą strefy klimatycznej, co objawia się tzw. biegunką podróżnych. Ta przykra dolegliwość zwykle jest wynikiem spożycia żywności zanieczyszczonej bakteriami lub ich toksynami, choć nawet nieskażone, ale egzotyczne dla naszego przewodu pokarmowego potrawy mogą ją wywołać.

Z tego względu w trakcie oraz po zakończeniu antybiotykoterapii, a także w przypadku biegunki w podróży, zwłaszcza do krajów o niskim statusie sanitarno-higienicznym, dobrze jest przyjmować probiotyki, najlepiej z zawartością bakterii z rodzajów Lactobacillus (np. L. rhamnosus) albo drożdżaków (również zaliczane do probiotyków) Saccharomyces boulardii.

 

¹M. Gałęcka, AM. Basińska, A.Bartnicka, Znaczenie mikrobioty jelitowej w kształtowaniu zdrowia człowieka — implikacje w praktyce lekarza rodzinnego, Forum Medycyny Rodzinnej 2018, vol 12, no 2, 50–59.
²H.Szajewska, Mikrobiota i jej modyfikacje, Medycyna Praktyczna, 9.04.2018 (dostęp: 26.07.2021).
³S. Arboleya, M. Suárez, N. Fernández, L. Mantecón, G. Solís, N. Gueimonde, C, G de los Reyes-Gavilán: C-section and the Neonatal Gut Microbiome Acquisition: Consequences for Future Health. Ann Nutr Metab 2018;73(suppl 3):17-23. doi: 10.1159/000490843

Lek. Irena Wojtowicz

ACI/624/03-2021

Data publikacji: 25.03.2022

---