Z mlecznych na stałe - kiedy zaczną wypadać mleczaki?

Bardzo często nie przywiązujemy wagi do mleczaków, zakładając, że to mija się z celem, bo i tak wypadną. Wkładamy wysiłek w codzienną pielęgnację, ale dopiero zębów stałych. Wypadanie pierwszych zębów to wielkie przeżycie zarówno dla dzieci jak i dla rodziców. Wróżka-zębuszka zostawia pod poduszką prezent na wymianę za utracony ząb. Dlaczego trzeba dbać o zęby mleczne? Kiedy wypadają pierwsze zęby? Czy możemy jakoś wspomóc ten proces?

Kiedy pojawiają się pierwsze zęby? Jak o nie dbać?

Pierwsze zęby, czyli tzw. mleczaki pojawiają się u dzieci, nad powierzchnią dziąsła, pomiędzy 6 a 30 miesiącem życia – proces ten nazywamy ząbkowaniem. Wtedy zaczynają być widoczne, co nie znaczy, że to czas ich powstania. Pierwotna listewka zębowa tworzy się już w 4 tygodniu życia płodowego. Później powstają kolejno zawiązki wszystkich zębów mlecznych i rozpoczyna się proces ich mineralizacji – to wszystko jeszcze w brzuchu mamy. Uzębienie mleczne składa się z 20 zębów – 8 siekaczy, 4 kłów i 8 trzonowców. Najczęściej jako pierwsze ukazują się zęby sieczne przyśrodkowe żuchwy, a jako ostatnie - drugie zęby trzonowe szczęki i żuchwy. Czas pojawienia się pierwszego zęba może być bardzo zróżnicowany pomiędzy dziećmi. Istotny wpływ ma na to m.in. czas trwania ciąży. Dzieci donoszone w przeważającej większości przypadków zaczynają ząbkować między 5. a 10. miesiącem życia, a wcześniaki zwykle później - między 6. a 11. miesiącem życia.

O higienę jamy ustnej naszych dzieci powinniśmy dbać już od samego początku ich życia, czyli na długo przed pojawieniem się zębów. Dziąsła i język należy oczyszczać z resztek pokarmu za pomocą czystego lub jałowego kawałka gazy albo tetry nawiniętej na wskazujący palec i zwilżonej przegotowaną wodą. Taką czynność zaleca się wykonywać przed wieczornym snem. Kiedy pojawi się pierwszy mleczak, a po nim kolejne - trzeba rozpocząć szczotkowanie. Najlepiej wybrać szczoteczkę z małą główką i miękkim nylonowym włosiem, ponieważ dziąsła niemowlaka są bardzo wrażliwe na urazy. Pasta do zębów powinna zawierać 1000 ppm fluoru, chyba że w wodzie pitnej jest go dużo albo rodzice nieprzestrzegają zaleceń dotyczących ograniczenia ilości pasty (tj. pasta jedynie na końcówki włókien szczoteczki) – wówczas 500 ppm. Z racji tego, że małe dzieci nie potrafią wypluwać nadmiaru pasty, powinniśmy ją usunąć wilgotnym gazikiem nawiniętym na palec.

Zdrowa, zróżnicowana dieta ma niebagatelny wpływ na prawidłowy rozwój zębów. Dostarczamy w niej szereg witamin i minerałów niezbędnych dla rosnącego organizmu. Do najistotniejszych z punktu widzenia zębów należą: witamina D, wapń, fosfor oraz fluor. Wapń i fosfor to główne składniki budulcowe zębów, biorą udział w ich mineralizacji, dzięki czemu stają się mocne. Witamina D konieczna jest do prawidłowej regulacji gospodarki wapniem i fosforem w organizmie. Fluor z kolei ma działanie przeciwbakteryjne i zmniejsza niekorzystny wpływ kwasów na szkliwo.

Mleczaki – kiedy wypadają?

Pytanie „kiedy wypadają mleczaki?”, „czy to nie za szybko/za wolno?” pojawia się w głowie wszystkich rodziców małych dzieci. Za właściwy uznaje się zawsze pewien zakres czasu, a nie konkretny rok życia, ponieważ każde dziecko ma swoje własne tempo rozwoju. Typowo pierwsze zęby wypadają pomiędzy 6 a 7 rokiem życia i są to pierwsze siekacze dolne i górne. Następne w kolejce są drugie siekacze, pierwsze trzonowce, dolne kły i na końcu drugie trzonowce oraz górne kły. Widać więc, że z reguły zęby mleczne wypadają w podobnej (choć nie identycznej) kolejności, w której wyrastały. Zęby stałe zaczynają się pojawiać ok. 6 roku życia. Przyjmuje się, że okres między 6 a 12 rokiem życia dziecka to czas, w którym występuje uzębienie mieszane – mleczne i stałe.

Co robić, kiedy wypadają zęby mleczne?

Z reguły nie powinniśmy ingerować w proces wypadania mleczaków. Dajmy naszym dzieciom czas i pozwólmy naturze zadziałać. Choć pierwsze zęby dziecko powinno stracić w okolicy 6-tych urodzin, to proces wypadania może naturalnie opóźnić się nawet o 2-3 lata.

Zbyt wczesne wyrywanie zębów mlecznych może doprowadzić do powstawania wad zgryzu i wymowy. Co więcej, może przyczynić się do uszkodzenia zawiązka zęba stałego, który najpewniej znajduje się tuż pod mleczakiem.

Lek. Irena Wojtowicz

Wypadające zęby zwykle nie sprawiają żadnych dolegliwości. W ciągu kilku dni zaczynają się kołysać, a dzieci same wyjmują je palcami z zębodołów. Pamiętajmy, aby przypominać im o częstym myciu rąk. W niektórych przypadkach temu procesowi mogą towarzyszyć nieprzyjemne dolegliwości takie jak ból, rozdrażnienie dziecka, utrata apetytu.

Jeśli niepokoi nas proces wymiany uzębienia u naszego dziecka, obserwujemy podwójne zęby tj. ustawione w dwóch rzędach, widzimy, że stałe zęby próbują się wybić, a nie mają miejsca, bo mleczne jeszcze mocno się trzymają albo obserwujemy nasilone dolegliwości bólowe, przedłużone sączenie krwi z zagłębienia w dziąśle lub co gorsze pojawienie się ropy – udajmy się z dzieckiem do stomatologa. Taka wizyta pomoże szybko wychwycić ewentualne powikłania jak np. zakażenie bakteryjne i może zapobiec wadom zgryzu na całe dalsze życie.

Wypadanie zębów mlecznych – jak się przygotować?

Najlepsze co możemy robić, aby nasze dziecko cieszyło się zdrowymi zębami stałymi to dbanie o higienę jamy ustnej. Dzięki temu zarówno pierwsze zęby jak i dziąsła będą pozbawione chorobotwórczych bakterii i nie zaatakują świeżo wyrośniętych zębów stałych. Warto wiedzieć, że w jamie ustnej bytuje około 300 gatunków bakterii, z których część powoduje fermentację węglowodanów (główny składnik większości słodkich przekąsek). W wyniku tego procesu powstają kwasy, które uszkadzają szkliwo zębów i prowadzą do próchnicy (potocznie zwanej dziurami w zębach). Dlatego pamiętajmy, aby nie przesadzać z ilością batoników i cukierków i dokładnie szczotkować zęby. Dodatkowo można sięgnąć po suplementy zawierające w swoim składzie Lactobacillus salivarius HM6 Paradens, ksylitol i witaminę D, które wspomagają naturalne pH w jamie ustnej dziecka oraz sprzyjają mineralizacji zębów.

 

Bibliografia:

1. Adamowicz-Klepalska B., Ząbkowanie – rozwój i wyrzynanie zębów mlecznych, Medycyna Praktyczna dla Pacjentów, 30.07.2015.
2. Olczak-Kowalczyk D., Boguszewska-Gutenbaum H., Janicha J., Turska-Szybka A., Wybrane zagadnienia związane z wyrzynaniem zębów mlecznych, Borgis - Nowa Stomatologia 2/2011, s. 73-76.
3. Olczak-Kowalczyk D., Sawiec P., Ząbkowanie – fakty i mity. Co musi wiedzieć pediatra?, Medycyna Praktyczna dla Lekarzy, 07.01.2019.

Lek. Irena Wojtowicz

ACI/628/03-2021

Data publikacji: 12.08.2022

---